Kiedy występuje?
W naszej praktyce często spotykamy się z sytuacjami, w których to dłużnicy zbywają składniki swojego majątku przed ogłoszenie upadłości, uważają że w ten sposób ochronią się przed jego stratą w trakcie postępowania upadłościowego konsumenckie. Rzeczywistość jednak jest zgoła odmienna i każda osoba planująca złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinna rozważyć czy dokonać rozporządzenia swoim majątkiem.
Bezskuteczność z mocy prawa
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że gdy dłużnik dokona zbycia swojego majątku w ciągu roku od dnia złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości może wystąpić bezskuteczność takiej czynności z mocy prawa. Przez to składnik majątkowy mimo dokonania czynności rozporządzającej, wejdzie w skład masy upadłościowej
Do bezskuteczności z mocy prawa dojdzie wtedy, gdy do rozporządzenia majątkiem doszło nieodpłatnie, bądź odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.
A zatem w przypadku nieodpłatnego zbycia składniku majątkowego rok przed ogłoszeniem upadłości, zawsze nastąpi skutek bezskuteczności. Natomiast przy odpłatnym rozporządzeniu tylko wtedy, gdy upadły dokona zbycia składnika majątkowego za sumę pieniężną rażąco nieadekwatną do jego wartości, biorąc pod uwagę obiektywne kryteria (takie jak np. przeciętna cena rynkowa składnika majątkowego).
Bezskuteczność z mocy orzeczenia sędziego komisarza
Bezskuteczność zbycia składnika majątkowego może wynikać również z mocy orzeczenia sędziego komisarza, które zostanie wydane z urzędu lub na wniosek syndyka. Taka możliwość dotyczy odpłatnego zbycia nieruchomości przez dłużnika w terminie 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości na rzecz:
- Małżonka.
- Krewnego lub powinowatego w linii prostej.
- Krewnego lub powinowatego w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie.
- Osoby pozostającej z dłużnikiem w faktycznym związku.
- Osoby prowadzącej wspólnie z upadłym gospodarstwo domowe.
- Przyspobionym
- Przysposabiającym.
Mimo powyższego upadły może uchronić się przed uznaniem zbycia nieruchomości za bezskuteczne, gdy wykaże, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli. Upadły będzie musiał udowodnić, że zbycie nieruchomości było ekwiwalentne bądź bardzo korzystne.