Podstawowe informacje
Podstawowymi celami postępowania upadłościowego jest zarówno oddłużenie upadłego jak i zaspokojenie wierzytelności w możliwie najwyższym stopniu. Niemniej jednak „wierzyciel wierzycielowi nierówny” w postępowaniu upadłościowym, bowiem prawo upadłościowe kategoryzuje wierzytelności. Kategorie będą następnie wyznaczać kolejność spłacania poszczególnych wierzycieli. Kategoryzacja wierzytelności ma zatem bardzo istotne znaczenie, w szczególności dla wierzycieli.
Zgłoszenie wierzytelności a kategoria wierzytelności
Na wstępnie należy wskazać, że poszczególne wierzytelności nie są automatycznie zaliczane do postępowania upadłościowego. Wierzyciele bowiem zmuszeni są zgłosić swoje wierzytelności (co do zasady powinni to zrobić w terminie 30 dni od obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości).
To już w zgłoszeniu wierzytelności wierzyciel powinien wskazać kategorie swojej wierzytelności. Co do zasady syndyk jest związany żądaniem wierzyciela w zakresie kategorii wierzytelności, chyba że wierzyciel wskazał kategorie z wyższym pierwszeństwem, do której zgłoszona wierzytelność nie należy.
Kategorie wierzytelności
Prawo upadłościowe wskazuje następujące kategorie wierzytelności:
- Kategoria pierwsza – przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości należności ze stosunku pracy, z wyjątkiem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem upadłego, należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego, należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, przypadające za trzy ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu oraz należności powstałe w postępowaniu restrukturyzacyjnym z czynności zarządcy albo należności powstałe z czynności dłużnika dokonanych po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego niewymagających zezwolenia rady wierzycieli albo zgody nadzorcy sądowego lub dokonanych za zezwoleniem rady wierzycieli albo zgodą nadzorcy sądowego, jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości jak również należności z tytułu kredytu, pożyczki, obligacji, gwarancji lub akredytyw lub innego finansowania przewidzianego układem przyjętym w postępowaniu restrukturyzacyjnym i udzielonego w związku z wykonaniem takiego układu, jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego nie później niż trzy miesiące po prawomocnym uchyleniu układu.
- Kategoria druga – inne należności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w innych kategoriach, w szczególności podatki i inne daniny publiczne oraz pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne.
- Kategoria trzecia – odsetki od należności ujętych w wyższych kategoriach w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów.
- Kategoria czwarta – należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, w szczególności dostawy towaru z odroczonym terminem płatności, dokonanej na rzecz upadłego będącego spółką kapitałową w okresie pięciu lat przed ogłoszeniem upadłości, wraz z odsetkami.