Kiedy jest możliwe?
Ustawa prawo upadłościowe przewiduje sytuacje, w których to sąd może umorzyć postępowanie upadłościowe. Oznacza to, że postępowanie zostanie zakończone bez osiągnięcia podstawowych celów postępowania, a więc zaspokojenia wierzycieli, a przede wszystkim oddłużenia upadłego. A zatem niejako powraca stan sprzed złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości, co do zasady jest niekorzystne dla upadłego, bowiem nie zostanie on oddłużony. A więc kiedy może nastąpić umorzenie postępowania upadłościowego?
Umorzenie na wniosek wierzyciela
Po pierwsze, postępowanie upadłościowe może zostać umorzone na wniosek upadłego. Mogą się zdarzyć bowiem przypadki, że w ostateczności upadły po ogłoszeniu upadłości nie będzie zainteresowanym dalszym prowadzeniem postępowania upadłościowego. Jedyną przesłanką badaną przez sąd w zakresie wniosku o umorzenie postępowania upadłościowego, złożonego przez upadłego jest naruszenie interesu wierzycieli. Gdyby bowiem umorzenie postępowania mogłoby pokrzywdzić wierzycieli (np. gdyby majątek został w znacznej części zlikwidowany), sąd będzie mógł oddalić wniosek upadłego o umorzenie postępowania upadłościowego.
Inne przesłanki umorzenia postępowania upadłościowego
Kolejne przesłanki są związane z „niewłaściwym” zachowaniem się upadłego, a więc:
- Upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku lub niezbędnych dokumentów. Takie bowiem zachowanie powoduje, że nie możliwym jest ustalenie masy upadłości, a tym samym jej likwidacji.
- Upadły w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków. Np. nie udziela określonych informacji, mimo postanowień sędziego komisarza.
- Ujawnią się okoliczności, iż dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne. Spełnienie się tej przesłanki jest najczęściej wynikiem ustaleń dokonanych przez syndyka.
Co do zasady przyjmuje się, że przed zbadaniem przesłanek, zawsze powinno przesłuchać się dłużnika, aby ten wykazał swoje racje. Co więcej, przesłanki wskazane wyżej nie mają charakteru bezwzględnego. Ustawodawcą przyjął bowiem, że względy słuszności i humanitarne mogą przesądzić o tym, że niezasadnym będzie umorzenie postępowania upadłościowego mimo zaistnienia wyżej wskazanych przesłanek (np. z uwagi na chorobę upadłego).
Na postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego przysługuje zażalenie. Niemniej jednak należy przyjąć, że możliwość zażalenia jest wyłączona w przypadku umorzenia na wniosek wierzyciela, bowiem nie upadły nie będzie miał interesu prawnego.