Podstawowe informacje
Bardzo często spadek stanowi istotne przysporzenie majątkowe dla osób, które go otrzymują. Dzięki temu spadkobiercy mogą poprawić swoją sytuację finansową między innymi poprzez spłatę zadłużenia. Niemniej jednak ogłoszenie upadłości wywiera znaczący wpływ na swobodne rozporządzanie swym majątkiem, w tym również spadkiem. Majątek upadłego bowiem staje się masą upadłościową, którą zarządza syndyk. Zatem o czym powinien pamiętać upadły będący powołany do dziedziczenia? Na pytanie to odpowie niniejszy artykuł.
Zasada dziedziczenia przez upadłego
Art. 119 ustawy prawo upadłość przyjmuje zasadę, iż w przypadku gdy po głoszenie upadłości zostaje otwarty spadek do którego powołany zostaje upadły, spadek wchodzi
do masy upadłościowej. Upadły, ani syndyk (który zarządza majątkiem upadłego) nie musi składać oświadczenia o przyjęciu, bowiem ustawa przewiduje, że spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Wskutek tego nie istnieje możliwość przyjęcia spadku wprost bądź złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, nawet gdyby spadek zawierał jedynie pasywa (a więc wyłącznie długi). W takich bowiem przypadku spadek należy wyłączyć. Powyższe zasady stosuje się również w przypadku, gdy nie upłynął ustawowy termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (który wynosi 6 miesięcy od dnia kiedy spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku).
Jak wskazano powyżej, gdy upadły nabył spadek w stanie upadłości, staje się on składnikiem masy upadłości. Z tego względu umowa zbycia spadku, lub udziału spadkowego zawarta przez upadłego jest w całości lub w części nieważna i nie ma znaczenia w jakiej formie doszło do zawarcia umowy (darowizna, sprzedaż, zamiana bądź inna umowa zobowiązująca). Co więcej, upadły nie może również wyrazić zgody na rozporządzeniem swoim udziałem przez innego spadkobiercę.
Wyłączenie spadku z masy upadłościowej
Mogą zdarzyć się przypadki, iż nabycie spadku będzie niekorzystne dla postępowania upadłościowego, ze względu na rodzaj aktywów wchodzących w skład masy spadkowej. Dlatego też, każdorazowo syndyk musi przeanalizować wartość ekonomiczną spadku z perspektywy upadłości konsumenckiej.
Jeżeli w skład spadku wchodzą wierzytelności i prawa wątpliwe co do istnienia lub możliwości ich wykonania, można wyłączyć spadek z masy upadłościowej. Ustawodawca, przyjmuje, iż w takich przypadkach spadek powinien być wyłączony, aby oszczędzić masie upadłościowej kosztownego i długotrwałego dochodzenia wierzytelności lub realizacji praw. Może się bowiem okazać, iż z uwagi na koszty dochodzenia, zabieg ten okaże się neutralny, a wręcz negatywny dla masy upadłościowej.
Natomiast, gdy w skład spadku wchodzą trudno zbywalne składniki majątkowe, to spadek powinien być wyłączony obligatoryjnie z masy upadłościowej. W takim przypadkach wejście spadku do masy upadłościowej będzie niekorzystne.
O wyłączeniu spadku z masy upadłościowej decyduje sędzia – komisarz z urzędu w formie postanowienia, na które zarówno upadłemu jak i wierzycielom przysługuje zażalenie.